Gdzie pozwać za naruszenie praw autorskich w internecie ?

Zapewne wiesz, że aby dochodzić swoich praw przed sądem należy złożyć pozew do sądu, który jest właściwy do rozpatrzenia sprawy. Mówimy wtedy o sądzie właściwy rzeczowo i miejscowo. Może również znasz ogólną zasadę zgodnie z którą powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania.

Od tej ogólnej zasady jest jednak wiele wyjątków. W dzisiejszym wpisie chciałabym omówić jeden z nich, który na pewno ułatwi dochodzenie roszczeń w przypadku, gdy do naruszenia praw autorskich dochodzi przez internet.

Zacznę od tego, że naruszenie praw autorskich jest ujmowane w prawie cywilnym jako delikt tj. samoistne źródło zobowiązania odszkodowawczego. Deliktem będzie więc działanie naruszyciela (w prawie autorskim nawet niezawinione) w wyniku którego powstaje szkoda lub zdarzenie, które czyni naruszyciela odpowiedzialnym za tą szkodę.

Kierując się ogólną zasadą właściwości miejscowej sądu – w przypadku naruszenia praw autorskich należałoby ustalić sąd właściwy według miejsca zamieszkania lub siedziby naruszyciela. I tutaj Kodeks Postępowania Cywilnego wprowadza interesujący mnie wyjątek w art. 35, według którego powództwo w sprawie deliktu można wytoczyć również (wg. wyboru powoda) przed sąd w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Zatem w przypadku naruszenia praw autorskich poprzez bezprawne rozpowszechnianie utworów przez internet należy ustalić miejsce zdarzenia, które spowodowało szkodę. Tym zagadnieniem zajmował się Sąd Najwyższy, przy okazji sprawy o dochodzenie odszkodowania z deliktu, w tym przypadku czynu nieuczciwej konkurencji (Sygnatura akt III CZP 82/17, Uchwała z dnia 15 grudnia 2017r.). Zdaniem Sądu Najwyższego, jeżeli „czyn nieuczciwej konkurencji polega na zamieszczeniu publikacji na stronie internetowej, (uprawniony) może, na podstawie art. 35 k.p.c., wytoczyć powództwo przed sąd, w którego okręgu publikację wprowadzono na stronę internetową, lub przed sąd, w którego okręgu dostępność tej strony spowodowała zagrożenie lub naruszenie jego interesu.” Ponieważ strony internetowe dostępne są na terytorium całej RP, to powód może wybrać dowolny sąd. A zatem  również ten, który powodowi najbardziej odpowiada miejscowo. Uważam, że wnioski Sądu Najwyższego znajdą również zastosowanie w sprawach o naruszenie praw autorskich w internecie, w przypadku sporów krajowych.

W przypadku sporów regionalnych w obrębie Unii Europejskiej właściwość miejscową sądu należy ustalić na postawie art. 7 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (dawniej art. 5 Rozporządzenia Radcy (WE nr 44/2001), dalej Rozporządzenie.

Przepis znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdy autor (uprawniony) i naruszyciel mają miejsca zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim. Tak więc zgodnie z art. 7 Rozporządzenia osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego może być pozwana w innym państwie członkowskim w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego – przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę. Właśnie takim czynem niedozwolonym jest bezprawna eksploatacja utworu bez zgody osoby uprawnionej.

Na kanwie tej normy zostały wydane dwa bardzo ciekawe wyroki przez TSUE (Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej), oba w trybie pytań prejudycjalnych. *

W obu sprawach autor utworu (fotografie/utwory muzyczne) wystąpił z roszczeniem  z tytułu naruszenia praw autorskich przed sąd właściwy miejscowo według swojego miejsca zamieszkania i pozywał naruszyciela, który miał miejsce zamieszkania/siedzibę w innym państwie członkowskim.

W przypadku użycia fotografii w internecie: działanie naruszyciela polegało na publikacji zdjęć powoda na swojej stronie internetowej (strona firmowa), dostępnej również w miejscu zamieszkania autora.

W przypadku autora utworów muzycznych, naruszyciel bezprawnie wytwarzał egzemplarze utworów i wprowadzał je do obrotu za pośrednictwem strony internetowej (sklep online). Strona naruszyciela była dostępna w miejscu zamieszkania autora i tam też wytoczył powództwo.

W obu przypadkach TSUE stwierdził, że sądy krajowe miejsca zamieszkania autorów są właściwe dla rozstrzygnięcia sprawy naruszenia.

Trybunał zauważył, że umieszczenie utworów w internecie powoduje, że zostaje osiągnięty skutek dostępu do utworu z każdego miejsca na świecie – wystarczy wpisać adres strony www.  Wobec powyższego ocenił, że naruszenia popełniane za pośrednictwem internetu mogą się urzeczywistnić w więcej niż jednym miejscu. Następnie TSUE dokonał wykładni Rozporządzenia, poprzez uznanie, że „miejsce, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę” obejmuje zarówno miejsce, w którym szkoda zaistniała, jak i miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie stanowiące przyczynę leżącą u podstaw powstania szkody.  Wobec czego naruszyciel może zostać pozwany, według wyboru powoda, przed sądem mającym siedzibę w jednym bądź w drugim z tych miejsc (wyrok Coty Germany, EU:C:2014:1318, pkt 46).

Zgodnie z powyższym zdarzenie będące źródłem szkody tj. umieszczenie utworu w intenecie – nastało w siedzibie naruszyciela, ale skutki tego zachowania występują również w państwach w których strona intenetowa jest dostępna. A zatem sąd właściwy wg. miejsca zamieszkania autora jest właściwy do oceny skutków naruszenia, ale tylko tych które wystąpiły w tym państwie członkowskim.

Prawo tego państwa będzie również właściwe do oceny:

  1. przedmiotu ochrony prawno-autorskiej (czy dobro, którego naruszenie jest podnoszone, podlega ochronie w tym państwie członkowskim (zob. wyrok Pinckney, EU:C:2013:635, pkt 32, 33);
  2. kwalifikacji prawnej czynu naruszyciela;
  3. określenia szkody powstałej w tym kraju – szacowania szkody, która urzeczywistniła się na terytorium państwa sądu. Sąd ten jest właściwy wyłącznie w zakresie szkody wyrządzonej na terytorium państwa członkowskiego, któremu podlega.

Podsumowanie:

Jestem przekonana, że omówione przeze mnie rozwiązania prawne ułatwiają dochodzenie roszczeń autorom i innym uprawnionym do utworów. Z perspektywy uprawnionego właściwość miejscowa sądu ma ogromne znaczenie, ponieważ znacząco wpływa na koszty postępowania.

*C-441/13, PEZ HEJDUK v. ENERGIEAGENTUR.NRW GMBH – Wyrok Trybunału Sprawiedliwości, www.eur-lex.europa.eu, LEX nr 1611266, Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 stycznia 2015 r.

C-170/12, PETER PINCKNEY v. KDG MEDIATECH AG – Wyrok Trybunału Sprawiedliwości, www.eur-lex.europa.eu, LEX nr 1371960, Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 października 2013 r.

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

 

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Więcej wpisów w tej kategorii:

Logo ze stocka

Logo ze stocka

Impulsem do napisania tego artykułu była informacja prasowa[1] . Pracownia słynnego polskiego grafika Andrzeja...

czytaj dalej