Przedstawiam Wam fotografię mojego autorstwa. Na tym przykładzie pozwolę sobie na opisanie kilku podstawowych pojęć związanych z powstaniem utworu.
Pytanie, które nasuwa się jako pierwsze brzmi: czy moje zdjęcie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego ? Aby na nie odpowiedzieć konieczne jest przytoczenie art. 2, ust. 1 Ustawy (Ustawa z dnia 04/02/1994r. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 o prawie autorskim i prawach pokrewnych Dz. U. ), który w następujący sposób definiuje pojęcie utworu: „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.”
Autorstwo człowieka
Pierwsza przesłanka wymieniona w Ustawie – wynik pracy człowieka, została przeze mnie spełniona. Pytanie może brzmieć czy to wystarczy, czy każdy z nas może być twórcą? Ja nie posiadam wykształcenia artystycznego ani szczególnych kwalifikacji do wykonywania fotografii. Nie jestem członkiem żadnego stowarzyszenia fotografów. Na szczęście Ustawa nie stawia autorom, żadnych wymagań formalnych.
Działalność twórcza o indywidualnym charakterze
Aparat może służyć do wiernego zapisu rzeczywistości. Jeżeli zdjęcie sprowadza się do tego wiernego odbicia to prac fotografa ogranicza się do wykonywania czynności technicznych. Taka fotografia nie jest utworem. Tak jak pisałam we wcześniejszym wpisie na przykładzie fotografii która dokumentuje np. zbiory muzealne.
W prezentowanym zdjęciu mogę spróbować wskazać na wybory twórcze, które składają się na indywidualny sposób wyrazu. Przede wszystkim w przedmiotowej fotografii można wyróżnić wybór kadru i kompozycji. Nadto wkładu twórczego można doszukiwać się w wyborze takiej a nie innej pory roku, pory dnia. Po wykonaniu zdjęcia zostało ono dodatkowo przycięte i zostały mu nadane ostateczne wymiary. Tym samym fotografia jest zapisem indywidualnego postrzegania świata i środkiem wyrazu dla osobowości.
Przy tej okazji przywołam tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07/10/2015r. (VI ACa 1200/14), który podsumowuje omawianą tematykę: „Cechą procesu twórczego jest to, aby był on subiektywnie nowy dla samego twórcy. Innymi słowy, proces ten powinien być wynikiem samodzielnego wysiłku twórczego, brać początek w umyśle twórcy, a rezultat działalności twórczej autora powinien być dla niego poprzednio nieznany. W skrajnym ujęciu uznanie twierdzenia danej osoby o braku świadomości co do istnienia w domenie publicznej określonego wytworu, nawet zupełnie pospolitego i banalnego, za wystarczające do uznania go za chroniony prawem autorskim, wyłączałoby możliwość stosowania „zewnętrznego” w stosunku do świadomości twórcy kryterium, pozwalającego odróżnić utwór od efektu pracy umysłowej, który nim nie jest, jak i oceny, czy cechy twórcze w jakikolwiek sposób rzeczywiście się w nim manifestują. Przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest więc tylko taki rezultat, który choćby w minimalnym zakresie odróżniał się od innych rezultatów takiego samego działania, a zatem posiadał cechę nowości. Z tego względu warunkiem uznania określonego wytworu pracy umysłowej człowieka za utwór jest również to, aby posiadał on cechę indywidualności.”
Wymagania dla fotografii ogólnie nie są wysokie. Wydaje się, że w tym przypadku osiągnięte zostały progi twórczości.
Ustalenie
Utwór musi zostać ustalony, w jakiejkolwiek postaci. Jak w przypadku omawianego zdjęcia – utwór został ustalony w chwili zapisu w postaci cyfrowej w telefonie. Jest to zresztą wymóg wspólny wszelkim przejawom działalności twórczej. Można od lat obmyślać scenariusz filmu s-f, lub intrygę kryminału, jednakże momentem od którego mówimy o utworze jest moment jego ustalenia. Ustawa mówi o ustaleniu a nie o utrwaleniu, dlatego dla utworu literackiego może to być zapis ale też wyrażenie słowne, tak jak dla muzyki zarówno zapis nutowy ale też wykonanie utworu.
Zdjęcie zostało zrobione i zapisane. Nie muszę swojego utworu publikować, rejestrować, ewidencjonować lub zgłaszać. Od momentu ustalenia przysługują mi prawa autorskie, na które składają się autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe.
O tym, co składa się na treść autorskich praw osobistych i majątkowych – w kolejnych artykułach.
0 komentarzy